گرنگی هەرێمی کوردستان بۆ ئێران/ کورد هێزێکی کاریگەرە لە عێراق

ئاژانسی هەواڵی مێهر، بەشی نێودەوڵەتی: بەگشتی دوو ڕەوتی سەرەکی کوردستانی عێراق، یەکێتی نیشتمانیی کوردستان کە دەسەڵاتی لە سلێمانی هەیە بە سەرۆکایەتی خوالێخۆشبوو جەلال تاڵەبانی، سەرۆک کۆماری پێشووی عێراق، هەروەها پارتی دیموکراتی کوردستانی عێراق کە دەسەڵاتی لە هەولێر هەیە بە سەرکردایەتی مەسعوود بارزانی، پەیوەندی باشیان لەگەڵ تاران بووە و هەیە. بەڵام ئەم پەیوەندیانە هەندێک جار گەیشتوونەتە لوتکە (وەک شەڕی داعش) و هەندێکجاریش نشێویان بینیوە (وەک کاتی ڕیفراندۆم بۆ سەربەخۆیی کوردستان).
لە ڕوانگەی ئابوورییەوە پێویستە بڵێین ئامارە بازرگانییەکان ئاماژەن بۆ پەیوەندییەکی بەرفراوان لە نێوان هەردوولادا هەیە.

بە پێی ڕاپۆرتی ئیرنا و لە زاری محەمەد مەحمودیان، کونسوڵی گشتیی ئێران لە سلێمانی، کۆی ئاڵوگۆڕی نێوان ئێران و هەرێم لە ساڵی ١٤٠١ کەمێک زیاتر لە ٢ ملیار دۆلار بووە، بەڵام ئەم قەبارەیە لە ٦ مانگی یەکەمی ساڵی ١٤٠٢دا گەیشتووەتە ٢.٥ ملیار دۆلار. بۆیە نابێت گرنگی ئابووری پشتگوێ بخرێت.
هەرێمی کوردستان بۆ ئێران گرنگییەکی تایبەتی سیاسی و ئەمنی هەیە. بەشێکی دەگەڕێتەوە بۆ سنووری هاوبەش لەگەڵ ناوچە کوردنشینەکانی ئێران. بەشێکی دیکەی ئەم گرنگییە پێویستە لە پەیوەندییە نافەرمیەکان بەڵام قووڵ و گرنگی نێوان هەرێم و ئیسرائیلدا ببینرێت.
خاڵێکی دیکەی گرنگ کە پێویستە لەبەرچاو بگیرێت، بوونی کەمپی تاقمە تیرۆریستییەکانی وەک کۆمەڵە و دیمۆکراتە لە ناوچە سنوورییەکانی ئێران و هەرێم لە چەند دەیەی ڕابردوودا. هەموو ئەو خاڵانه لەگەڵ پەیوەندییه ئابووری و سیاسییەکانی ئێران و عێراق و هەرێمی کوردستان، ئەم ناوچەیه بۆ تاران به تایبەت گرنگ دەکات.
ئێران دوو نیگەرانی ئەمنی هەبوو سەبارەت بە کوردستانی عێراق

سنووری هاوبەشی ئەو دوو خاکە لە ساڵانی ڕابردوودا شوێنی جموجۆڵی گروپە چەکدارەکان بووە. بەڵام ئەمڕۆ لە بارودۆخی ناوچەی ڕۆژئاوا زۆر جیاوازە لە ساڵانی هەشتاکان و سەرەتای ساڵانی نەوەدەکان. بزووتنەوەکان نەماون و چەک کراون.
هەرێم خواستی زیادکردنی پەیوەندییەکانی لەگەڵ تارانی هەیە
فەداحوسێن مالیکی، ئەندامی کۆمیسیۆنی ئاسایشی نیشتمانی و سیاسەتی دەرەوە بە "هەم میهەن"ی ڕاگەیاند: "ئەم گەشتە لە زۆر ڕووەوە گرنگە". پەیوەندییەکانی ئێران و عێراق لە ئاستێکی بەرزدایە و بە لەبەرچاوگرتنی ڕووداوەکانی ناوچەکە، ئەم سەفەرە ئاستی پەیوەندییەکانی نێوان هەردوولا باشتر دەکات. لە لایەکی ترەوە دەتوانین پێوەندی کۆمەڵایەتی و کولتووری لەگەڵ کوردستانی عێراق لەبەرچاو بگرین. ئاستێکی بەرزی پەیوەندی سنووری و بازرگانی لە نێوان هەردوولا هەیە. بەگشتی هاوکاری و پەیوەندییەکی باش لە نێوان ئێران و هەرێمی کوردستانی عێراق هەیە.
ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی: لە ئاستی ئەمنیدا دەبێ بگوترێ کە لە هەرێمی کوردستان ئەو گرووپە دژبەرانەی هەبوون کە دژی کۆماری ئیسلامی چالاک بوون. کە بە پەیوەندی نێوان تاران و هەولێر و هەماهەنگی نێوان هەردوولا ڕووبەروییان لەگەڵ ئەنجامدرا”.
مالیکی بە ئاماژەدان بە گرنگی پەیوەندییەکانی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان جەختی لەوە کردەوە: "ماوەیەک لەمەوبەر لە لایەن کۆمیسیۆنی ئاسایشی نیشتمانییەوە گەشتێکمان بۆ هەرێمی کوردستان هەبوو". پەیوەندییەکی باش لە نێوان تاران و هەرێمی کوردستان هەیە. پەیوەندییە ڕۆشنبیری و سیاسی و ئابوورییەکانمان بەرزە و کوردیش حەزی لە زیادکردنی پەیوەندییەکانە. سەبارەت بە هەندێک بزووتنەوە کە چالاکییان لە دژی ئێران ئەنجام دەدا، کۆبوونەوەکان بە هەماهەنگی کراوە و بە دڵنیاییەوە دەڵێم دواجار هەردوولا بڕیارێک دەدەن کە بە ئاراستەی پاراستنی بەرژەوەندییەکانی ئێران و عێراق بێت.
گەشتەکەی بارزانی پەیوەندییەکانی ئێران و عێراق قووڵتر دەکاتەوە
مەحمود عەباس زادە مێشکینی، ئەندامی دیکەی کۆمیسیۆنی ئاسایشی نیشتمانی و سیاسەتی دەرەوە، هەروەها سەبارەت بە سەفەرەکەی بارزانی وتی: جەنابی نێچیرڤان بارزانی یەکێکە لەو هێزانەی کە لە ئاستی کۆمەڵگای عێراقییەوە هاتووەتە ئاستی سیاسەت. لە ڕووی دیمۆگرافی و ئایینیەوە سەر بە بەشێکی عێراقە (کورد) کە لە سیاسەتی ئەم وڵاتە یەکلاکەرەوە و کاریگەرن. ئەو سیاسەتمەدارێکی بەئەزموونە کە لە ڕۆڵی ئێران بە باشی تێگەیشتووە و ئاگاداری پێگەی ناوچەیی و نێودەوڵەتیی کۆماری ئیسلامی ئێرانە. ئێران هێزێکی دیاریکەرە کە هەژموونی لە ناوچەکەدا هەیە.
بۆیە هاوکاری لەگەڵ هێزەکانی وەک بارزانی بە شێوەیەکی سروشتی یارمەتیدەرە لە پرسە ناوچەییەکان و قووڵکردنەوەی پەیوەندییەکانی ئێران و عێراق. ئێران و عێراق قووڵایی ستراتیژی یەکترن. کاتێک ستراتیژیستەکانی هەردوولا هاوئاهەنگ بن، ئەم پەیوەندییانە قووڵتر دەبنەوە. هەر لەبەر ئەم هۆکارەش پێموایە گەشتەکەی بارزانی ئەرێنی و پڕ بەرەکەت دەبێت".