خەونی تورکیا بۆ کورد لە ڕێگای دانوستان و ئاشتی

ئاژانسی هەواڵی مێهر، بەشی نیودەوڵەتی، بە گێڕانەوە لە فارێن پالێسی: پاش بانگەوازی عەبدوڵڵا ئۆجەلان بۆ چەکدانان و هەڵوەشانەوەی پەکەکە لە 11ی پووشپەڕی 1404 و چەکدانانی هێمایینی 30 کەس لە ئەندامانی ئەو گرووپە لە ئەشکەوتێکی مێژوویی لە پاریزگای سلێمانی، ڕەجەب تەیب ئەردۆغانی سەرۆک کۆماری تورکیا، لە پێکهاتنی کۆمیسیۆنی پەرلەمانتاری بە بەشداریی ئاکەپە(AKP)، مەهەپە(MHP) و دەم‌پارتی(DEM) بۆ چاودێریی ڕەوتی چەکدانانی پەکەکە هەواڵی دا.

ئەردۆغان لە لێدوانیدا وەک شارە هاوبەشەکانی تورک، عەرەب و کورد ناوی لە دیمەشق، مووسڵ، کەرکووک، سلێمانی، هەولێر، حەلەب، ئەسکەندەروون، ئەستەنبۆڵ و ئەنقەرە برد و لە پاڵیشیدا ئاماژەی بە پەیمانی میللی(Misak-ı Milli) ئیمپراتووریی عەسمانی لە ساڵی 1920 کرد کە بە گوێرەی ئەو پەیمانە، ناوچەگەلێک کە زۆرینەی موسڵمانیان هەیە و پاش شەڕی یەکەمی جیهانی لە عوسمانی دابڕوان، دەبێ بە بەشێک لە نیشتمانی تورکەکان ناویان لێ ببرێت.

لەو ڕووەوە، دوای ڕاگەیاندنی کۆتایی شەڕی چەکدارانە لە لایەن ئۆجەلانەوە، نە تەنیا بنەما و پرێنسیپەکانی پەکەکە وەلاوە نران، بەڵکوو ئەو هەنگاوە دەتوانێ ببێتە هۆی پێشخستنی ئامانجەکانی تورکیا بۆ دزەی دووبارەی لە ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی عوسمانی؛ هەڵبەت نەک لە ڕێگەی شەڕەوە، بەڵکوو لە ڕێگەی سیاسەتەوە.

لە لایەکی ترەوە، ئەردۆغان کە هەوڵی ڕیفۆڕمی دەستووری تورکیا بۆ بەربژێریی خۆی لە هەڵبژاردنەکانی 2030دا دەدات، پێویستی بە پاڵپشتیی کوردەکانە و دەیەوێ بە هاوپەیمانی دەم‌پارتی، هەم ئۆپۆزیسیۆن هەڵوەشێنێتەوە و هەمیش کەسایەتییەکی بەرچاوتر لە خۆی لە سیستمەی سیاسیی تورکیا نمایش بدات.

ئامادەبوونی سەربازیی تورکیا لە هەرێمی کوردستان و سووریا

تورکیا لە چوارچێوەی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆریزم، زیاتر لە 15 هەزار هێزی سەربازیی خۆی لە بنکەگەلی جۆراوجۆر لە خاکی هەرێمی کوردستاندا جێگر کردووە؛ ڕێک وەک مۆدێلی 1970ی باکووری قوبریس کە ئەنجامی تورکیزەکردنی ئەو ناوچانەی بەدواوە بوو.

هاوکات تورکیا لە ساڵی 2018ـه‌وە بەشگەلێک لە خاکی کوردستانی سووریای داگیرکردووە و پاڵپشتی دەکات لە هێزە سیاسییە هاوڕیزەکانی خۆی و لەوان ئەحمەد شەرعی سەرۆکی ئێستای سووریا.

لەمناوە ئەمریکا بە وەرچەرخانی سیاسیی لە چارەسەریی کوردەکان لە چوارچێوەی فیدراڵیزم دوور کەوتۆتەوە و ئیستا لە هەوڵی ئاوێتەکردنی هێزەکانی سووریای دیموکراتیک(هەسەدە) لە ئەرتەشی یەکەی سووریایە. ئەم وەرچەرخانە، مەترسیی ڕووخانی ئیدارەی خۆسەری دیموکراتیکی کوردی لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریادا بەدواوەیە.

بووژانەوەی مەترسیداری نەریتە عوسمانییەکان

بە بەشداربوونی دەم‌پارتی لە هاوپەیمانیی دەسەڵات، هەندێک لە چاودێران باس لە ئەگەری پێکهاتنی نمونەیەکی مۆدێرن لە سوارەکارانی حەمیدی عوسمانی دەکەن؛ هێزێک کە لە سەدەی 19 بۆ بایکۆتی کوردەکان و ئەرمەنییەکان بەکار دەهێنران. ئێستاش ئەگەری ئەوە هەیە کە ئەنقەرە لە هێزە چەک‌پێ‌دانراوەکانی پەکەکە بۆ کۆنتڕۆڵی ناوچە کوردنشینەکان و بەرەنگاربوونەوەی بزووتنەوەی کوردی سووریا کەڵک وەربگرێت.

ئەگەرچی ڕەنگە هەندێک هەڤیازیی فەرهەنگی و زمانی سنوورداریش بدرێتە کوردەکانی تورکیا، بەڵام چەتوونە بگاتە ئەنجامی بە فەرمی‌ ناسرانی کوردەکانی ئەو وڵاتە، گۆڕانی پێکهاتەی دەسەڵات یان قەرەبووی ڕابردووی حکوومەتی بایکۆتی تورکیا و هەر جۆرە ڕیفۆڕمێکی ڕواڵەتی و سنووردار تەنیا بۆ کۆنتڕۆڵی دۆزی سیاسی کورد دەکرێت.

زەروورەتی پێکهاتنی بەرەی یەکە لە نێوان کوردەکان

لە هەلومەرجێکدا کە ئەگەری هەڕەشە ڕەوتە ناوچەییەکان بۆ سەر کوردەکانیان هەیە، تەنیا بەرەیەکی یەکگرتووی پێکهاتوو لە کوردەکانی هەرێمی کوردستان و سووریا دەتوانێ پێش بە پاشەکشێی مێژوویی کورد بگرێت؛ پێکهاتنی پەیمانێکی هەمە لایەنە چ لەباری سەربازی و چ ئابووری لە نێوان ئەو کەرتانەدا پێویستە.