شەشەمین هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق؛ بەشداری خەڵک تا چ ڕادەیەک پێوەری ڕەوایی دەسەڵاتە؟

بە ڕاپۆرتی ئاژانسی هەواڵی مێهر، دوای هەڵبژاردنەکانی 2021 کە بۆ یەکەم جار، ئاستی بەشداری لە هەڵبژاردنەکان گەییشتە 41 لەسەد، پرسی ڕەوایی سیستەمی سیاسی لە عێراق بە شێوەیەکی بەرچاو بووەتە هۆی جیاوازی ڕای کارناسان و ئەوەی کە لە سەروبەندی هەڵبژاردنەکانی پەرلەمانی 2025 کە بڕیارە 11 ی نۆڤەمبەر بەڕێوە بچێت، پرسی ئاستی بەشداری بە شێوەی جیدی هاتووەتە ئاراوە.

ئایا چینی دوودڵ یان خۆڵەمێشییەکان هەڵوێستی خۆیان بۆ هەڵبژاردنەکان دەگۆڕن؟

سەرجەم ڕاپۆرتەکان باس لە ئەوە دەکەن کە ئاستی بەشداری لە ئەم خولە لە هەڵبژاردنەکانیش ئەگەر کەمتر لە هەڵبژاردنەکانی 2021 نەبێت، لە ئەوەش زیاتر نابێت هەرچەندە لایەنە سیاسییە بەشداربووەکان هیوادارن کە لە دوا کاتژمیرەکانی هەڵبژاردن و بە پێی جەختی هەمیشەیی مەرجەعیەتی باڵای دینی لە عیراق بۆ بەشداری لە هەڵبژاردنەکان و لە لایەکی دیکەش کەسانی ڕیزی یەکەمی لایەنە سیاسیەکانی دەسەڵاتدار لە عیراق لە هەڵبژاردنەکان ، چینی دوودڵی کۆمەڵگا ناسراو بە خۆڵەمێشیەکان هەڵوێست بگۆڕن و هەڵبژارردنەکان بەشداری بکەن.

ئێستا ئەو پرسیارە دێتە ئاراوە کە ئەگەر ئاستی بەشداری دووبارە لە خوارەوە ێت، داهاتووی سییستەمی سیاسی لە عێراق چۆن دەبێت؟ ئایا بەشداری نەکردن بە واتای ڕەت کردنەوەی سەرجەم سیستەم لە لایەن هاووڵاتیانە یان ناڕەزایەتی بە هەندێک سیاسەت و بەدی نەاهاتنی بەڵێنەکان لە هەڵبژاردنەکان؟
ناوەندی توێژینەوە و پلانڕێژی ئەلبەیان لە ئەو بارەوە ڕایگەیاند، جۆرێک ڕکابەری لە نێوان هاووڵاتیان و پارتە سیاسییە دەسەڵاتدارەکان هاتووەتە ئاراوە کە نیشاندەری کێشە لە نێوان بەرژەوەندی و ئامانجەلانی دوولایەن نە شێوەیەک کە پارتە دەسەڵاتدارەکان بەدوای وەبەرایەتیدان بە بەرژەوەندی حزبی خۆیان بەسەر بەرژەوەندی هاووڵاتیانن و هەر ئەوەش بووەتە هۆی بێ متمانەیی و پەرەسەندنی دیاردەی بایکۆت و خۆبواردن لە بەشداری لە هەڵبژاردن. بە پێی ئەو لێکۆڵینەوە، دیاری کردنی پلانێکی گشتی کە سەرجەم لایەنەکانی فەرهەنگی، پێکهاتەیی و کۆمەڵگای عیراق بگرێتەوە بۆ چارەسەر ئەو کێشە لە ئاستی کورت خایەن، مامناوەند و درێژخایەن زەروورییە.

هەڵبژاردنەکان نەیتوانیە متمانەی ڕاستەقینەی نێوان هاووڵاتیان و لایەنە سیاسییە دەسەڵاتدارەکان بەرز بکاتەوە بەڵکوو بووەتە هۆی زیاد بوونی درزی نێوانیشیان.

کارناسێکی سیاسی عیراقی لە ئەو بارەوە دەڵێت کە چینی خۆڵەمێشی کۆمەڵگای عیراق کە ‌هێشتا بڕیاری کۆتایی خۆیان لەسەر بەشداری یان بەشداری نەکردن لە هەڵباژردنەکان نەداوە، نزیک بە سەدا 80 یە.

بە وتەی محەمەد فەخر مەولا کارناسی سیاسی، زۆربەی لایەنە سیاسیە دەسەڵاتدارەکان لە سێ لایەنی شیعە، سوننە و کورد تا ڕادەیەک بە کەسایەتیە پلە یەکەم و دووهەم و سێهەمەکانی خۆیانەوە هاتوونەتە نێو مەیدانی هەڵبژاردنەکان لەبەر ئەوەی کە ئاستی دەنگدەران و چینی خۆڵەمێشی کۆمەڵگا هان بدەن بۆ بەشداری لە هەڵبژاردن.

ئەو شرۆڤەکارە سیاسیە پێش بینی کردووە کە ئەم خولە لە هەڵبژاردنەکان رووداوی سەرسووڕهێنەری سیاسی و کۆمەڵایەتی و ناوچەیی بەخۆیەوە دەبینێت.

هەروەها پێی وایە کە ئاستی بەشداری ئەگەرچی گرینگە بەڵام هەرچەندەش لە خوارەوە بێت ناتوانێت ڕێگری بکات لە پێکهێنانی پەرلەمان و حکومەت و هەر ئەوەش خۆی پرسێکی جێگای هەرا لە عێراقە.